Kredyt frankowy: indeksowany czy denominowany?

Kredyt frankowy to temat, który od wielu lat budzi emocje wśród polskich kredytobiorców. Wybór pomiędzy kredytem indeksowanym a denominowanym często jest trudny i wiąże się z wieloma zawiłościami. W tym artykule postaramy się dokładnie omówić oba typy kredytów, ich różnice i podobieństwa, aby pomóc w świadomym wyborze.

Najważniejsze wnioski

• Kredyty indeksowane są powiązane z kursem franka szwajcarskiego (CHF), ale są wypłacane i spłacane w złotówkach.
• Kredyty denominowane są wyrażone w frankach szwajcarskich, co oznacza, że zarówno kwota wypłaty, jak i spłaty zależy od aktualnego kursu CHF.
• Oba typy kredytów niosą za sobą ryzyko kursowe, ale różnią się mechanizmem jego wpływu na kredytobiorcę.
• Różnice w kosztach i opłatach między kredytami indeksowanymi a denominowanymi mogą wpływać na całkowity koszt kredytu.
• Klauzule abuzywne w umowach kredytowych mogą prowadzić do unieważnienia części lub całości umowy kredytowej.
• Orzecznictwo sądowe w Polsce często faworyzuje kredytobiorców w sporach dotyczących kredytów frankowych.

Spis treści

1. Wstęp
2. Kredyt frankowy indeksowany
   • Mechanizm działania
   • Ryzyko kursowe
   • Zalety i wady
3. Kredyt frankowy denominowany
   • Mechanizm działania
   • Ryzyko kursowe
   • Zalety i wady
4. Porównanie kredytów frankowych
   • Różnice w mechanizmie działania
   • Wpływ kursu CHF na kredyt
   • Koszty i opłaty
5. Aspekty prawne kredytów frankowych
   • Klauzule abuzywne
   • Orzecznictwo sądowe
6. Często zadawane pytania

1. Wstęp

Kredyty frankowe stały się popularne w Polsce na początku lat 2000, głównie ze względu na korzystne warunki oprocentowania w porównaniu do kredytów złotowych. W tamtym okresie kurs franka szwajcarskiego był stosunkowo stabilny i niski, co zachęcało do zaciągania zobowiązań w tej walucie. Z czasem jednak, w wyniku globalnych kryzysów finansowych oraz polityki monetarnej Szwajcarii, kurs CHF zaczął gwałtownie rosnąć, co przyczyniło się do znacznego wzrostu obciążeń kredytobiorców.

Kredyt frankowy indeksowany

Kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego jest rodzajem kredytu, który jest powiązany z wartością CHF, ale zarówno wypłata kredytu, jak i jego spłata odbywa się w złotówkach. W praktyce oznacza to, że w momencie uruchomienia kredytu, bank przelicza kwotę w złotówkach na franki szwajcarskie według bieżącego kursu, a następnie ustala harmonogram spłat w złotówkach, przeliczając raty według aktualnego kursu CHF.

• Mechanizm działania: W przypadku kredytu indeksowanego, mechanizm działania polega na przeliczeniu wartości kredytu na CHF w momencie jego uruchomienia. Przykładowo, jeżeli kredytobiorca zaciąga kredyt na 300 000 zł, a kurs CHF wynosi 2,5 zł, to kredyt wynosi 120 000 CHF. Spłata kredytu odbywa się jednak w złotówkach, przy czym każda rata jest przeliczana na złotówki według bieżącego kursu CHF.
• Ryzyko kursowe: Ryzyko kursowe w kredytach indeksowanych polega na tym, że wartość raty w złotówkach może się zmieniać w zależności od kursu CHF. Jeżeli kurs CHF wzrasta, to rośnie również rata kredytu, co może prowadzić do znacznego wzrostu miesięcznych obciążeń kredytobiorcy.

Zalety i wady

Zalety:

• Niższe oprocentowanie w porównaniu do kredytów złotowych.
• Możliwość skorzystania z korzystnych kursów walutowych w momencie uruchomienia kredytu.

Wady:

• Wysokie ryzyko kursowe, które może prowadzić do znacznego wzrostu rat.
• Złożoność w zrozumieniu mechanizmu działania kredytu.

Kredyt frankowy denominowany

Kredyt frankowy denominowany w CHF to kredyt, w którym zarówno kwota kredytu, jak i raty są wyrażone w frankach szwajcarskich. Kredytobiorca zaciąga zobowiązanie w CHF, ale wypłata środków następuje w złotówkach według kursu z dnia uruchomienia kredytu. Raty również są przeliczane na złotówki według aktualnego kursu CHF w momencie spłaty.

• Mechanizm działania: Przy kredycie denominowanym, kredytobiorca zaciąga zobowiązanie w CHF, np. 120 000 CHF, które jest przeliczane na złotówki w momencie wypłaty. Wypłata kredytu może wynieść np. 300 000 zł, jeżeli kurs CHF wynosi 2,5 zł. Spłata rat odbywa się w złotówkach, ale każda rata jest przeliczana według bieżącego kursu CHF.
• Ryzyko kursowe: Podobnie jak w przypadku kredytu indeksowanego, ryzyko kursowe polega na zmienności kursu CHF. Jednakże, w przypadku kredytu denominowanego, wzrost kursu CHF wpływa bezpośrednio na wartość zadłużenia wyrażonego w złotówkach, co może prowadzić do sytuacji, w której saldo zadłużenia rośnie pomimo regularnych spłat.

Zalety i wady

Zalety:

• Stabilność w zakresie kwoty zadłużenia wyrażonego w CHF.
• Niższe oprocentowanie w porównaniu do kredytów złotowych.

Wady:

• Wysokie ryzyko kursowe wpływające na wysokość zadłużenia w złotówkach.
• Złożoność przeliczania rat i zadłużenia.

3. Porównanie kredytów frankowych

Różnice w mechanizmie działania

Kredyt frankowy indeksowany i kredyt frankowy denominowany różnią się przede wszystkim sposobem przeliczania wartości kredytu i rat. W przypadku kredytu indeksowanego, przeliczenie wartości kredytu na franki szwajcarskie (CHF) następuje jednorazowo na początku, w momencie uruchomienia kredytu. Na przykład, jeśli kredytobiorca zaciąga kredyt frankowy na 300 000 zł przy kursie CHF wynoszącym 2,5 zł, wartość kredytu wyniesie 120 000 CHF. Następnie raty kredytu są przeliczane na złotówki według aktualnego kursu CHF w dniu płatności każdej raty. Oznacza to, że kurs CHF wpływa na wysokość miesięcznych obciążeń kredytobiorcy.

Z kolei w kredycie denominowanym zarówno kwota kredytu, jak i każda rata są wyrażone w CHF. Oznacza to, że kredytobiorca zaciąga zobowiązanie w CHF, np. na 120 000 CHF, które jest przeliczane na złotówki w momencie wypłaty środków. Na przykład, przy kursie CHF wynoszącym 2,5 zł, kredytobiorca otrzyma 300 000 zł. Jednak każda rata kredytu jest przeliczana na złotówki według bieżącego kursu CHF w dniu płatności. W praktyce oznacza to, że zmienność kursu CHF wpływa bezpośrednio na wartość zadłużenia wyrażonego w złotówkach oraz na wysokość poszczególnych rat.

Wpływ kursu CHF na kredyt

W obu przypadkach zmienność kursu CHF ma znaczący wpływ na wysokość raty wyrażonej w złotówkach. W kredycie indeksowanym, zmienność kursu CHF wpływa na miesięczne obciążenia kredytobiorcy, ponieważ każda rata jest przeliczana na złotówki według aktualnego kursu CHF. Na przykład, jeśli kurs CHF wzrośnie z 2,5 zł do 4 zł, rata kredytu również wzrośnie, co może znacząco obciążyć budżet kredytobiorcy.

W kredycie denominowanym, zmienność kursu CHF wpływa zarówno na wysokość miesięcznych rat, jak i na całkowitą wartość zadłużenia wyrażonego w złotówkach. Jeśli kurs CHF wzrasta, całkowita wartość zadłużenia w złotówkach również wzrasta, co może prowadzić do sytuacji, w której saldo zadłużenia rośnie pomimo regularnych spłat.

Na przykład, jeśli początkowy kurs CHF wynosił 2,5 zł, a saldo zadłużenia wynosiło 120 000 CHF (co odpowiadało 300 000 zł), to przy wzroście kursu do 4 zł, saldo zadłużenia wyrażone w złotówkach wzrośnie do 480 000 zł, co może być dużym obciążeniem dla kredytobiorcy.

Koszty i opłaty

Koszty związane z kredytami frankowymi mogą być różnorodne i obejmują zarówno bezpośrednie opłaty bankowe, jak i koszty wynikające z ryzyka kursowego. Do głównych kosztów należą:

• Marża banku: Jest to stała część oprocentowania kredytu, która jest dodawana do stawki referencyjnej (np. LIBOR dla CHF). Marża banku może się różnić w zależności od banku i warunków kredytowych.
• Koszty przewalutowania: Banki często naliczają dodatkowe opłaty za przewalutowanie, czyli przeliczenie rat z CHF na złotówki. Opłaty te mogą znacząco wpłynąć na całkowity koszt kredytu.
• Opłaty dodatkowe: Mogą obejmować różne opłaty administracyjne, prowizje za udzielenie kredytu, koszty ubezpieczenia, oraz opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu.
• Ryzyko kursowe: Największym kosztem może być ryzyko kursowe, czyli zmienność kursu CHF. Zmienność ta może prowadzić do wzrostu rat kredytu oraz całkowitego zadłużenia w złotówkach.

Ważne jest, aby dokładnie porównać oferty różnych banków przed podjęciem decyzji o zaciągnięciu kredytu frankowego. Warto zwrócić uwagę nie tylko na oprocentowanie, ale również na wszystkie dodatkowe koszty i opłaty związane z kredytem. Zrozumienie wszystkich aspektów finansowych pozwoli na świadome podjęcie decyzji i minimalizację ryzyka finansowego.

4. Aspekty prawne kredytów frankowych

Klauzule abuzywne

Klauzule abuzywne to nieuczciwe zapisy w umowach kredytowych, które mogą być kwestionowane przez kredytobiorców. W kontekście kredytów frankowych, klauzule te najczęściej dotyczą sposobu przeliczania walut oraz dodatkowych opłat związanych z obsługą kredytu. Przykładem może być zapis, który daje bankowi jednostronne prawo do ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego przeliczane są raty kredytu. Tego rodzaju klauzule mogą prowadzić do nieprzewidywalnych i niekorzystnych zmian w wysokości rat kredytu, obciążając kredytobiorcę ryzykiem walutowym w sposób nieproporcjonalny.

Ponadto, klauzule abuzywne mogą obejmować dodatkowe opłaty, które nie były jasno określone lub uzgodnione na etapie zawierania umowy kredytowej. Kredytobiorcy często nie zdają sobie sprawy z istnienia takich klauzul, dopóki nie napotkają problemów finansowych związanych z rosnącymi kosztami kredytu. Klauzule abuzywne są sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz naruszają równowagę stron w umowie, stawiając konsumenta w niekorzystnej sytuacji wobec instytucji finansowej.

W Polsce prawo konsumenckie daje możliwość kwestionowania takich klauzul przed sądem. Kredytobiorcy, którzy uznają, że w ich umowach znajdują się nieuczciwe zapisy, mogą dochodzić swoich praw, co często prowadzi do ich unieważnienia. W wyniku takiego działania, kredytobiorca może być zwolniony z obowiązku płacenia nadmiernych opłat lub może dochodzić zwrotu już zapłaconych kwot.

Orzecznictwo sądowe

Polskie sądy wielokrotnie stawały po stronie kredytobiorców w sporach dotyczących kredytów frankowych. Wiele wyroków uznaje klauzule abuzywne za niezgodne z prawem, co może prowadzić do unieważnienia części lub całości umowy kredytowej. Takie orzeczenia mają ogromne znaczenie, ponieważ kształtują praktykę sądową i dają kredytobiorcom narzędzia do skutecznej obrony swoich praw.

Orzecznictwo sądowe w sprawach kredytów frankowych często opiera się na analizie indywidualnych umów oraz zapisów w nich zawartych. Sąd ocenia, czy klauzule w umowie były jasne i zrozumiałe dla kredytobiorcy oraz czy bank działał zgodnie z zasadami uczciwości. W przypadku stwierdzenia nieuczciwych zapisów, sądy mogą unieważnić całą umowę kredytową lub jej część, co często oznacza konieczność przeliczenia zobowiązań kredytobiorcy na nowe, bardziej korzystne warunki.

Przykładem znaczącego orzeczenia jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z października 2019 roku, który potwierdził prawo konsumentów do unieważnienia umów kredytowych zawierających klauzule abuzywne. Wyrok ten wpłynął na orzecznictwo polskich sądów, które coraz częściej wydają decyzje korzystne dla kredytobiorców, uznając, że banki nie miały prawa do jednostronnego ustalania kursów wymiany walut i naliczania dodatkowych opłat bez zgody konsumentów.

Dzięki tym orzeczeniom, kredytobiorcy mają większe szanse na skuteczną obronę swoich praw i mogą liczyć na sprawiedliwość w sporach z bankami. Orzecznictwo sądowe stanowi również przestrogę dla instytucji finansowych, przypominając o konieczności uczciwego traktowania klientów i transparentnego prowadzenia działalności kredytowej.

Często zadawane pytania

Czym różni się kredyt frankowy indeksowany od denominowanego?

Kredyt indeksowany jest przeliczany na CHF tylko na początku, a raty spłacane są w złotówkach, podczas gdy kredyt denominowany jest zaciągany w CHF, a raty przeliczane na złotówki według bieżącego kursu.

Jakie jest największe ryzyko związane z kredytami frankowymi?

Największe ryzyko to zmienność kursu CHF, która może prowadzić do znacznego wzrostu rat kredytu oraz wartości zadłużenia w złotówkach.

Czy można unieważnić umowę kredytową z powodu klauzul abuzywnych?

Tak, wiele polskich sądów uznaje klauzule abuzywne za niezgodne z prawem, co może prowadzić do unieważnienia części lub całości umowy kredytowej.

Jakie ma zalety kredyt frankowy?

Zaletą kredytów frankowych jest niższe oprocentowanie w porównaniu do kredytów złotowych oraz możliwość skorzystania z korzystnych kursów walutowych w momencie uruchomienia kredytu.

Czy warto zaciągnąć kredyt frankowy w obecnych warunkach rynkowych?

Decyzja o zaciągnięciu kredytu frankowego powinna być dobrze przemyślana, z uwzględnieniem ryzyka kursowego oraz analizy aktualnych warunków rynkowych.