Kredyty frankowe przez wiele lat były popularnym wyborem wśród polskich kredytobiorców, jednak okazały się pułapką finansową. Z czasem, wzrost kursu franka szwajcarskiego spowodował ogromne problemy dla tysięcy osób, które zdecydowały się na ten rodzaj finansowania. Odfrankowienie staje się dla nich ratunkiem, oferując możliwość przekształcenia kredytu w złotówkach, co eliminuje ryzyko walutowe i prowadzi do znaczącego obniżenia wysokości raty. W artykule przyjrzymy się bliżej procesowi odfrankowienia, jego skutkom ekonomicznym, prawnym oraz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tego procesu.
Najważniejsze wnioski
- Odfrankowienie polega na wyeliminowaniu przeliczeń walutowych z umowy kredytowej, pozostawiając oprocentowanie na stawce LIBOR.
- Skutkiem odfrankowienia jest przeliczenie kredytu na złotówki, co eliminuje ryzyko związane z wahaniami kursu franka szwajcarskiego.
- Kredytobiorcy mogą uzyskać zwrot nadpłaconych rat, a wysokość bieżącej raty ulega znaczącemu zmniejszeniu, nawet o 50%.
- Odfrankowienie różni się od stwierdzenia nieważności umowy kredytowej, która unieważnia cały stosunek prawny i wymaga jednorazowego zwrotu kapitału.
Spis treści
- Odfrankowienie: Co to jest?
- Ekonomiczne skutki odfrankowienia
- Zmniejszenie raty
- Zwrot nadpłat
- Eliminacja ryzyka walutowego
- Różnica między odfrankowieniem a unieważnieniem umowy
- Stwierdzenie nieważności umowy
- Odfrankowienie vs unieważnienie – kluczowe różnice
- Jak wygląda proces odfrankowienia?
- Procedura sądowa
- Przebieg przeliczenia kredytu
- Często zadawane pytania
Odfrankowienie: Co to jest?
Odfrankowienie to proces prawny, który polega na wyeliminowaniu z umowy kredytowej przeliczeń walutowych, przekształcając ją w kredyt w złotówkach. W praktyce oznacza to, że kredyt, który pierwotnie był indeksowany do franka szwajcarskiego (CHF), zostaje przeliczony na polską walutę, ale zachowuje oprocentowanie na poziomie określonym przez stawkę LIBOR. Ten proces jest szczególnie istotny dla kredytobiorców, którzy zaciągnęli zobowiązania w walucie obcej, ale tak naprawdę nigdy nie otrzymali kredytu w CHF, a jedynie w złotówkach, które były przeliczane na podstawie kursu franka.
Sąd może orzec odfrankowienie umowy, jeśli uzna, że klauzule dotyczące przeliczeń walutowych są abuzywne, czyli nieuczciwe wobec konsumenta. Często wynika to z faktu, że banki ustalały kurs wymiany walut według swoich własnych, wewnętrznych tabel, które nie były obiektywne ani przejrzyste dla kredytobiorców. Jednakże, nawet po wyeliminowaniu klauzul walutowych, umowa kredytowa może funkcjonować dalej, jako kredyt złotowy, ale oprocentowany na stawce LIBOR.
Ekonomiczne skutki odfrankowienia
Odfrankowienie przynosi konkretne korzyści ekonomiczne dla kredytobiorców, które znacząco poprawiają ich sytuację finansową. Przeliczenie kredytu na złotówki powoduje nie tylko wyeliminowanie ryzyka walutowego, ale również prowadzi do zmniejszenia rat oraz możliwości odzyskania nadpłat.
Zmniejszenie raty
Jednym z głównych skutków odfrankowienia jest znaczące zmniejszenie wysokości miesięcznej raty. Dla przykładu, kredytobiorca, który zaciągnął kredyt w 2008 roku na kwotę 250 tys. zł, może po odfrankowieniu zauważyć obniżenie swojej raty nawet o 50%. Rata, która wcześniej wynosiła np. 1420 zł, może spaść do około 780 zł. Jest to ogromna ulga finansowa dla osób, które przez lata zmagały się z coraz wyższymi kosztami obsługi kredytu, szczególnie w obliczu wzrostu kursu franka szwajcarskiego.
Zwrot nadpłat
Kolejnym ważnym elementem odfrankowienia jest możliwość odzyskania nadpłaconych kwot, które wynikały z nieuczciwych przeliczeń walutowych. Banki, stosując swoje tabele kursowe, często naliczały wyższe raty, niż wynikałoby to z rzeczywistej wartości franka. W przypadku odfrankowienia bank jest zobowiązany do zwrotu nadpłat za ostatnie 10 lat przed złożeniem pozwu. Dla przeciętnego kredytobiorcy może to oznaczać zwrot nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Eliminacja ryzyka walutowego
Największym problemem kredytów frankowych była ich zmienność spowodowana wahaniami kursu franka szwajcarskiego. W momencie, gdy frank gwałtownie zyskiwał na wartości w stosunku do złotówki, kredytobiorcy byli zmuszeni płacić znacznie wyższe raty, a saldo ich zadłużenia rosło, mimo regularnych spłat. Dzięki odfrankowieniu, cały kredyt zostaje przeliczony na złotówki, a więc eliminowane jest ryzyko związane z wahaniami kursów walut. Kredytobiorca może cieszyć się stabilnymi ratami, które są oparte na stawce LIBOR, a nie na kursie CHF.
Różnica między odfrankowieniem a unieważnieniem umowy
Podczas gdy odfrankowienie jest jednym z możliwych rozwiązań dla posiadaczy kredytów frankowych, istnieje również druga opcja — stwierdzenie nieważności umowy kredytowej. Są to dwa różne podejścia, które mają różne skutki prawne i finansowe.
Stwierdzenie nieważności umowy
Stwierdzenie nieważności umowy kredytowej oznacza, że umowa zostaje uznana za nigdy niebyłą, co prowadzi do anulowania wszystkich zobowiązań między stronami. Kredytobiorca i bank muszą zwrócić sobie wzajemnie otrzymane świadczenia – bank zwraca raty, które zostały wpłacone, natomiast kredytobiorca musi zwrócić kapitał, który został mu udostępniony przez bank. Stwierdzenie nieważności umowy rozwiązuje problem kredytu „frankowego” w całości, jednak wiąże się z koniecznością jednorazowego rozliczenia się z bankiem.
Odfrankowienie vs unieważnienie – kluczowe różnice
Główna różnica między odfrankowieniem a unieważnieniem umowy polega na sposobie, w jaki zostaje rozwiązany problem kredytu. Odfrankowienie przekształca kredyt w złotówkowy i obniża ratę, ale kredyt nadal istnieje i musi być spłacany. Z kolei unieważnienie umowy oznacza, że kredyt nie istnieje, ale kredytobiorca musi jednorazowo zwrócić kapitał, co może być dla wielu osób trudne do zrealizowania.
Dla niektórych kredytobiorców odfrankowienie jest bardziej korzystnym rozwiązaniem, ponieważ umożliwia dalszą spłatę kredytu w złotówkach, bez ryzyka walutowego. W przypadku unieważnienia umowy, korzyści są większe w długim okresie, ponieważ saldo kredytu spada do zera, ale kredytobiorca może stanąć przed koniecznością jednorazowego zwrotu całej kwoty otrzymanego kredytu. Dlatego decyzja o wyborze między tymi dwoma rozwiązaniami powinna być podejmowana ostrożnie, biorąc pod uwagę zarówno obecną sytuację finansową, jak i przyszłe możliwości spłaty.
Jak wygląda proces odfrankowienia?
Proces odfrankowienia jest złożony i wymaga zainicjowania postępowania sądowego. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, a sąd musi zbadać, czy klauzule walutowe zawarte w umowie były nieuczciwe wobec konsumenta.
Procedura sądowa
Aby rozpocząć proces odfrankowienia, kredytobiorca musi wnieść pozew do sądu przeciwko bankowi. Kluczowym argumentem w takich sprawach jest wskazanie na nieuczciwość klauzul walutowych, które dawały bankowi jednostronną kontrolę nad ustalaniem kursu franka szwajcarskiego. W wielu przypadkach banki korzystały z własnych tabel kursowych, co oznaczało, że kredytobiorca nie miał żadnej pewności co do tego, jak będą przeliczane jego raty.
Sąd analizuje, czy takie postanowienia były zgodne z prawem konsumenckim, a jeśli uzna, że nie, może orzec odfrankowienie umowy. Proces ten może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od obciążenia sądów i złożoności sprawy.
Przebieg przeliczenia kredytu
Gdy sąd orzeknie odfrankowienie, kredyt zostaje przeliczony na złotówki według kursu z dnia podpisania umowy kredytowej. Oznacza to, że saldo kredytu jest znacząco obniżane, ponieważ zostaje ono uwolnione od przeliczeń walutowych, które narzucały wzrost kwoty zadłużenia przy wzroście kursu franka. W rezultacie, kredytobiorca zaczyna spłacać kredyt w złotówkach, a raty są obliczane na podstawie oprocentowania LIBOR, co jest dla niego korzystniejsze niż oprocentowanie stosowane w kredytach złotowych.
Dodatkowo, jeśli kredytobiorca przez lata nadpłacił raty z powodu nieuczciwych przeliczeń, ma prawo ubiegać się o zwrot nadpłat. Bank jest zobowiązany zwrócić te kwoty za okres ostatnich 10 lat, co dla wielu kredytobiorców oznacza otrzymanie zwrotu nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Często zadawane pytania
Czy każdy kredyt frankowy może zostać odfrankowiony?
Nie wszystkie umowy kredytowe mogą być odfrankowione. Zależy to od tego, czy sąd uzna klauzule walutowe w umowie za nieuczciwe. W przypadku kredytów indeksowanych do franka, gdzie kredyt był udzielany w złotówkach, ale spłacany w walucie obcej, odfrankowienie jest bardziej prawdopodobne. W przypadku kredytów denominowanych w CHF, proces może być trudniejszy, ponieważ kapitał został faktycznie określony w walucie obcej.
Jakie są koszty procesu odfrankowienia?
Koszty procesu odfrankowienia mogą się różnić w zależności od wartości przedmiotu sporu oraz wynagrodzenia prawnika. Zazwyczaj kredytobiorca musi opłacić wpis sądowy, który wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie więcej niż 1000 zł. Dodatkowe koszty mogą obejmować honorarium adwokata, które jest ustalane indywidualnie.
Jak długo trwa proces odfrankowienia?
Proces sądowy dotyczący odfrankowienia może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Dużo zależy od obciążenia sądów oraz od tego, czy bank zdecyduje się na zaskarżenie wyroku. Sprawy są często skomplikowane, dlatego czas ich trwania może się wydłużać.
Czy banki mogą dochodzić odszkodowania za korzystanie z kapitału?
Niektóre banki próbują dochodzić odszkodowania za bezumowne korzystanie z kapitału, jednak w większości przypadków takie roszczenia są odrzucane przez sądy. Kredytobiorcy, którzy uzyskali stwierdzenie nieważności umowy, nie są zobowiązani do płacenia dodatkowych odszkodowań bankowi, chyba że sąd zdecyduje inaczej.
